İletişime Geç

Devletin Vatandaşla Temas Noktası

Yayınlanma Tarihi
Mayıs 28, 2025
Paylaş :

Günlük yaşamda belediyeden ruhsat almak, nüfus müdürlüğünde kimlik çıkarmak, polisle muhatap olmak veya kamu hastanesinde tedavi görmek… Tüm bu işlemler, devletin idari yapısıyla doğrudan ilişkilidir. İşte bu noktada devreye giren hukuk dalı idare hukukudur. Peki, idare hukuku nedir ve neden bu kadar önemlidir?

İdare Hukuku Tanımı

İdare hukuku, yürütme organının (devletin ve kamu tüzel kişiliklerinin) idari faaliyetlerini, işleyişini, yetkilerini, sorumluluklarını ve vatandaşlarla olan ilişkilerini düzenleyen kamu hukuku dalıdır.

Devletin vatandaşa dönük yüzünü oluşturan tüm faaliyetler idare hukuku kapsamındadır. Bu hukuk dalı, hem kamu otoritelerinin yetkilerini sınırlar hem de bireyleri bu yetkilere karşı korur.

İdare Hukukunun Temel Özellikleri

  • Kamu hukuku dalıdır: Kamu yararı esastır, taraflar eşit değildir.

  • Yazılı olmayan kurallara da yer verir: Örf, içtihat ve teamüller de önemlidir.

  • Devletin sorumluluğunu doğurabilir: İdari işlem ya da eylemler nedeniyle zarar gören bireylerin tazminat talep etmesi mümkündür.

  • Özel yargı rejimi vardır: İdari davalara idare mahkemeleri bakar.

İdare Hukukunun Konu Alanları

  1. İdari işlemler
    – Ruhsat vermek, atama yapmak, ceza kesmek gibi tek taraflı ve kamu gücüne dayalı işlemler.

  2. İdari sözleşmeler
    – Devletin yüklenicilerle yaptığı yol yapım, enerji projeleri gibi kamu yararı taşıyan sözleşmeler.

  3. Kamu hizmetleri
    – Eğitim, sağlık, güvenlik, ulaşım gibi halkın yararına sunulan faaliyetler.

  4. Kamu görevlileri hukuku
    – Memurların atanması, görevden alınması, disiplin işlemleri.

  5. İdari sorumluluk
    – İdarenin kusurlu ya da kusursuz şekilde bireylere verdiği zararların karşılanması.

  6. Merkezi ve yerinden yönetim ilişkileri
    – Bakanlıklar ile belediyeler, il özel idareleri arasındaki görev paylaşımı.

İdari İşlemlerin Özellikleri

İdari işlemler;

  • Tek taraflıdır

  • Resmi yetkililerce yapılır

  • Kamu gücüne dayanır

  • Hukuka aykırıysa iptal edilebilir

  • Geriye yürüyemez

Örneğin, belediyenin inşaat ruhsatı vermesi veya zabıtanın idari para cezası uygulaması birer idari işlemdir.

Vatandaşın Hak Arama Yolları

İdarenin yaptığı bir işlemden zarar gören bireyler;

  • İdare mahkemesinde iptal davası açabilir

  • Tam yargı davası ile tazminat talep edebilir

  • Danıştay’a temyiz başvurusunda bulunabilir

Bireylerin hak arama yolları anayasal güvence altındadır. Devletin yaptığı her işlem yargı denetimine açıktır.

İdare Hukukunun Kaynakları

  • Anayasa

  • Kanunlar ve Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri

  • Tüzükler, yönetmelikler

  • Danıştay içtihatları

  • Genelgeler, idari teamüller