Sözleşmeler Hukuku

Sözleşmeler Hukukunun Amacı

• Taraflar arasında karşılıklı güvenin sağlanması

• Hukuki ilişkilerin belirli kurallara bağlanarak düzenlenmesi

• Uyuşmazlıkların önlenmesi ve çözülmesi

• Ekonomik ve sosyal düzenin devamının sağlanması

Sözleşmenin Unsurları

1. Taraflar: En az iki taraf olmalıdır (alıcı-satıcı, kiracı-kiraya veren gibi).

2. Karşılıklı İrade Beyanı (Rıza): Taraflar kendi özgür iradeleriyle sözleşmeyi kabul etmelidir.

3. Konu: Hukuka ve ahlaka uygun bir konu olmalıdır.

4. Şekil: Kanunen şekil şartı öngörülmüşse buna uygunluk aranır (örneğin taşınmaz satışında noter huzurunda işlem şarttır).

Sözleşmelerin Geçerlilik Şartları

1. Tarafların Ehliyeti: Sözleşme yapan taraflar fiil ehliyetine sahip olmalıdır.

2. İrade Uyumu: Tarafların beyanları örtüşmeli ve birbirini tamamlamalıdır.

3. Hukuka Uygun Konu ve Amaç: Sözleşmenin konusu ve amacı hukuka, ahlaka, kamu düzenine aykırı olmamalıdır.

4. Şekil Şartı (Varsa): Kanunen belirlenen özel şekil şartlarına uyulmalıdır.

Sözleşme Türleri

Sözleşmeler farklı kriterlere göre sınıflandırılabilir:

1. Kuruluşuna Göre

• Adi Sözleşme: Sözlü veya yazılı olarak yapılabilir.

• Resmi Sözleşme: Noter veya resmi bir makam önünde yapılan sözleşmelerdir (örneğin taşınmaz satışı).

• Şarta Bağlı Sözleşme: Belirli bir şartın gerçekleşmesine bağlıdır.

2. Karşılıklı Borç Yüklenip Yüklenmemesine Göre

• Tek Taraflı Sözleşme: Sadece bir taraf yükümlülük altındadır (örneğin bağışlama).

• İki Taraflı Sözleşme: Her iki taraf da yükümlülük altına girer (örneğin satış, kira, hizmet sözleşmesi).

3. Süreye Göre

• Süreli Sözleşmeler: Belirli bir süre için yapılır (örneğin 1 yıllık kira sözleşmesi).

• Süresiz Sözleşmeler: Belirsiz süre için yapılan sözleşmelerdir.

En Sık Kullanılan Sözleşme Türleri

• Satım Sözleşmesi

• Kira Sözleşmesi

• Hizmet Sözleşmesi (İş Sözleşmesi)

• Eser Sözleşmesi (Bir işin yapılması sözleşmesi)

• Vekâlet Sözleşmesi

• Takas, Trampa Sözleşmesi

• Kefalet Sözleşmesi

• Teminat ve Rehin Sözleşmeleri

• Taşıma Sözleşmesi

• Franchise, lisans ve distribütörlük sözleşmeleri

• Gizlilik (NDA) ve rekabet yasağı sözleşmeleri

Sözleşmenin Hükümleri ve Uygulama

Sözleşme, tarafları bağlar. Taraflar kendi aralarında farklı düzenlemeler yapabilirler; ancak bu düzenlemeler kamu düzenine, ahlaka, kişilik haklarına veya emredici hukuk kurallarına aykırı olamaz.

Örneğin: Taraflar sözleşmede teslim süresini, ödeme şeklini, cezai şartı belirleyebilir.

Sözleşmenin Sona Ermesi

Sözleşme şu yollarla sona erebilir:

1. Sürenin dolması

2. Tarafların anlaşması (ikale)

3. Sözleşmenin amacı gerçekleşmişse

4. Fesih (haklı nedenlerle veya belirli şartlarda)

5. Taraflardan birinin iflası, ölümü gibi durumlar

Sözleşmenin İhlali ve Hukuki Sonuçları

Sözleşmeye aykırılık durumunda taraflar bazı yasal haklara sahip olur:

• İfa (yerine getirme) talebi

• Tazminat davası (maddi ve manevi zararlar için)

• Sözleşmenin feshi

• Cezai şart talebi (eğer sözleşmede öngörülmüşse)

Sözleşmelerde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Açık ve anlaşılır bir dil kullanılmalı

• Tarafların bilgileri eksiksiz yer almalı

• Açık ve anlaşılır bir dil kullanılmalı

• Tarafların bilgileri eksiksiz yer almalı

• Sözleşmenin konusu ve kapsamı net olarak belirtilmeli

• Hak ve yüklemlilikler detaylı yazılmalı

• Şartlar ve çeşitli durumlara ilişkin öngörüler açık olmalı

• Sözleşme taraflarca imzalanmalı ve gerekiyorsa noter tasdiki alınmalı

Sözleşmelerin İptali ve Geçersizliği

Sözleşmelerin iptal edilmesi ya da geçersiz sayılması, bazı hukuki nedenlere dayanabilir. Bunlar şunlardır:

• Taraflardan birinin ehliyetsiz olması

• Sözleşmenin konusu hukuka aykırı ise

• Tarafların rızasının hile, tehdit veya yanıltma ile alınması

• Şekil şartlarına uyulmaması (kanunen öngörülen şekil şartlarının yerine getirilmemesi)

• Kamu düzenine, ahlaka aykırı hususlar

Sözleşmeler hukuki ilişkilerin temelini oluşturur. Doğru ve eksiksiz sözleşme hazırlanması, tarafların haklarını korumak ve anlaşmazlıkları önlemek adına hayati öneme sahiptir.