İş Hukuku

İş Hukukunun Amacı

• İşçiyi korumak: İşveren karşısında ekonomik olarak zayıf konumda olan işçiye koruma sağlamak.

• İş barışını sağlamak: İşçi ve işveren arasında adil ve dengeli ilişkilerin kurulmasını sağlamak.

• Sosyal adaleti gerçekleştirmek: Ücret, çalışma süresi, dinlenme hakkı gibi temel konularda asgari standartlar belirlemek.

İş Hukukunun Temel İlkeleri

1. İşçiyi Koruma İlkesi: İş hukuku, işçiyi sosyal ve ekonomik açıdan koruma amacını taşır.

2. Eşitlik İlkesi: Aynı durumdaki işçilere eşit muamele yapılmalıdır.

3. İyiniyet ve Dürüstlük İlkesi: Tarafların iş ilişkisinde dürüst davranması beklenir.

4. Yorumda İşçi Lehine İlkesi: Hukuki uyuşmazlıklarda, belirsizlik varsa işçi lehine yorum yapılır.

İş Hukukunun Kapsamı

İş hukuku iki ana bölüme ayrılır:

1. Bireysel İş Hukuku

Bireysel iş hukuku, tek bir işçi ile işveren arasındaki ilişkiyi düzenler. Konu başlıkları şunlardır:

• İş sözleşmesi: Yapısı, türleri (belirli/belirsiz süreli), kurulması ve sona ermesi.

• Ücret: Ücretin ödenmesi, fazla mesai, prim ve ikramiyeler.

• Çalışma süreleri: Günlük ve haftalık çalışma saatleri, fazla çalışma.

• Dinlenme hakları: Günlük dinlenme, hafta tatili, yıllık izin, resmi tatiller.

• İş güvencesi: Haksız fesih, ihbar ve kıdem tazminatları.

2. Toplu İş Hukuku

Toplu iş hukuku, işçi sendikaları ve işveren sendikaları ile devlet arasındaki ilişkileri düzenler. Konu başlıkları:

• Sendika kurma ve üyelik hakkı

• Toplu iş sözleşmeleri

• Toplu iş uyuşmazlıkları: Arabuluculuk, grev ve lokavt gibi süreçler

İş Sözleşmesinin Unsurları

• Taraflar: İşçi ve işveren

• İş görme edimi: İşçinin belirli bir işi yapması

• Ücret: İşverenin işçiye ödeme yapması

• Bağımlılık: İşçinin işverene bağımlı olarak çalışması

İş Hukukunun Kaynakları

• Anayasa

• 4857 Sayılı İş Kanunu

• İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (6331)

• Uluslararası sözleşmeler (ILO sözleşmeleri)

• Toplu iş sözleşmeleri

• İçtihatlar ve yargı kararları

İş Hukukunda Tarafların Hak ve Yükümlülükleri

İşverenin Yükümlülükleri

• Ücret ödeme

• İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini alma

• Eşit davranma

• İşçiyi sigortalı gösterme

İşçinin Yükümlülükleri

• İşini özenle yapmak

• Talimatlara uymak

• Sadakat göstermek

İş Hukukunda Uyuşmazlıklar ve Çözüm Yolları

• Arabuluculuk: 2018 yılından itibaren iş davalarında zorunludur.

• İş Mahkemeleri: Arabuluculuk sürecinden sonuç alınamazsa dava açılır.

• İstinaf ve Yargıtay: Kararların temyiz edilmesi mümkündür.

Günümüzde İş Hukukunun Önemi

Günümüzde iş hukuku;

• Güvenceli istihdamın yaygınlaşması,

• Esnek çalışma modelleri (uzaktan çalışma, part-time),

• Dijitalleşme ve yapay zekâ gibi gelişmelerle,
  çok daha karmaşık bir hale gelmiş ve işçilerin haklarının korunması açısından hayati önem kazanmıştır.